Dujna l riektá jasska ja vuogas birrasij
Juohkka oahppen la riektá jasska ja vuogas skåvllåbirrasij mij varresvuodav, sebrudahttem, soapptsomav ja oahppamav åvdet. Skåvllå ij galga dåhkkidit bahojdimijt dagu givsedibme, vahágahttem, nuppástibme ja nálsodibme.
Oasásj Åhpaduslága kap. 12
Moaddása sámenálsodimev vásedi mánájgárden jali skåvlån. Valla moadda lága, dagu Mánájkonvensjåvnnå, Mánájgárddeláhka, Mánájgárdij rámmapládna, Åhpadusláhka ja Dássádus- ja nuppástimláhka javlli skåvlån, mánájgárden ja joarkkaåhpadusán ij la loahpe givsedit jalik nálsodit.
Jus dujna oahppen ij la jasska ja vuogas dille skåvlån, de galggá skåvllå duv viehkedit. Dát guosská mánájgárden aj.
Ållu dábálasj la suhttat, soarjjit jali hæssot jus sámenálsodimev skåvlån váseda. Ulmusj ij galga aktu rahtjat vásádusájn. Lisj dávk vuogas soabmásijn giehttot, ja viehkev ánodit váj nálsodibme hæjttá.
Husk at det ikke er du som har gjort noe galt. Det er det den som hetser deg som har gjort.
Oajvvadusá majt máhtá dahkat
Tjoahkki duodastusájt
Tjállela mij dáhpáduváj. Jus dujna li gåvå, diedádusá jali vihtana gudi dav máhtti duodastit, de lisj dávk vuogas dáv diedov tjoahkkit.
Árvustalá galga gus vásstedit
Sámenálsodibmáj máhttá liehket låssåt vásstedit, ja ij la navti jut HÆHTTU vásstedit. Ale val dagá juojddá mij dunji jali iehtjádijda l várálasj. Dála li nágin oajvvadusá, jus sidá vásstedit:
- Diededa sámenálsodibme ij dåhkkiduvá.
- Ale vássteda persåvnnåládamijn, nálsodimijn jali nihtodimij. Liege ássjálasj ja vuoseda fáktájda.
- Låhpada ságastallamav jus váseda nálsodibme joarkká jali rijddon sjaddá.
Diededa ållessjattugijda skåvlån
Máhttá liehket hehpat jali låssåt soabmásijda giehttot sámenálsodimev váseda. Valla ietjas sinna dav bisodit ij la makkirak ávkken. Ájnas la nágin ållessjattugij dav giehto nav jåhtelit gå ber vejulasj, váj viehkev oattjo dav ganugahtátjit. Ållessjattuga galggi duv duodaj válldet.
Máhtá dav giehttot soabmásij gesi luohteda. Sån máhttá liehket duv åhpadiddje, sosiállaåhpadiddje, varresvuohtasujtár, rektåvrrå jali nágin ietjes.
Dav i dárbaha aktu dahkat. Máhtá nágin rádnav, duv æjgádijt jali nágin iehtjádav fárruj válldet gesi luohteda. Máhtá iesj giehttot mij duv vájvet, jali nágin ietjes gesi luohteda máhttá dav duv åvdås dahkat.
Skåvllå galggá dahkat tjálalasj plánav mij vuoset majt galggi dahkat dunji viehkken. Dujna l riektá plánav gæhttjat, ja javllat majt dan birra miejnni.
Jus duv åhpadiddje l sån guhti l duv sámenálsodahttám, de máhtá dav giehttot nágin ietjá åhpadiddjáj jali soabmásij skåvlån gesi luohteda. Jus soames guhti skåvlån barggá gullá nágin åhpadiddje oahppev nálsot jali givset, de galggá rektåvrråj diededit. Rektåvrrå galggá skåvllå-æjgádij diededit, lehkus dal suohkan jali fylkkasuohkan.
Viehkev oattjo givsedimoahttses jali oahppe- ja viddnooahppeoahttses
Givsedimoahttse ja oahppe- ja viddnooahppeoahttse li bieledis ressurssaulmutja gejn la sjávodisvuohtavælggo. Dat la fálaldahka sjielmá dagi mij galggá mánájda ja nuorajda viehkken gå siján la låsså dille. Sijájs máhtá viehkev ja dårjav ánodit jus sámenálsodimev váseda. Gávna ietjat oahttsev dáppe.
Diededa Stáhtaháldadiddjáj jus skåvllå ij nuohkásav dagá
Jus skåvlå rektåvrråj diededa dujna ij la jasska ja vuogas skåvllåbirás, de galggá rektåvrrå vidá biejve duogen duv jasska dahkat skåvllå galggá duv viehkedit.
Jus váseda skåvllå ij duv duodaj válde jali jus vihtta biejve li vássám váni sjaddamis jasska skåvllå sjaddá duv viehkedit, de besa Stáhtaháldadiddjáj diededit. Jus Stáhtaháldadiddje gávnná skåvllå ij nuohkásav dagá, de máhtti mierredit majt skåvllå galggá dahkat váj dujna sjaddá jasska ja buorre árggabiejvve. Diededa Stáhtaháldadiddjáj dáppe.
Dárbaha gus soabmásijn ságastit?
Máná ja nuora gejn li låsså ájádusá jali dåbdo ja dárbahi soabmásav gejna ságastit, máhtti mannat SANKS, Sámi Klinihkka ságajda. Lågå ienebut dáppe.
Kors på halsen la sadje gåsi gájka vuollel 18 jage bessi riŋŋgut, e-påstav sáddit jali tjiehttit ja ságastit dan birra mij la låssåt, duola dagu jus la sámenálsodimev vásedam. Dievnastus la ållu namádis. Lågå ienebut dáppe.