Lágav dålkkut
Máhttá liehket gássjel gåvvidit rájáv loabálasj ja loabedis moalgedimij gaskan åbbålattjat, dav hæhttu juohkka avta bále árvustallat. Gå galggá árvustallat, le gus visses moalgedibme loabálasj jali stráffudahtte, de hæhttu ájn moalgedimev guoradallat lága ævtoj hárráj.
Vaj moalgedibme galggá stráffalága § 185 milta stráffuduvvat, mij la vassjeságaj birra, de ij la nuoges moalgedibme la vastes, alvadahtte jali moaskedahtte. Ælla dåssju bágo ma javladuvvi mij mierret la gus moalgedibme stráffudahtte vaj ij. Dille gånnå moalgedibme javladuváj la aj ájnas.
Dát máhttá liehket gássjelis barggo, ja lága ja láhkabargo låhkåm ij divna vásstádusájt vatte. Duola degu ij gávnnu sierra lissta loabedis bágoj ja buojkuldagáj. Danen la duobbmoståvlåj duogen árvustallat gåggu rádje manná.
Hålogalánda lágamánneriektá buojkulvis
Ij gávnnu Alemusrievtá práksis sámenálsodime hárráj, valla Hålogalánda lágamánneriektán gávnnu duobbmo mij máhttá tjielgadit.
Jagen 2019:n duobbmiduváj ålmåj, guhti lij 50 jagij sinna, sámenálsodime diehti, gå lij stráffalága § 185 mæddám. Muhtem kommentáran Avisa Nordland Facebook-bielen gåvvidij ålmåj sámijt duola dagu sámebærggalin, snålkkåhiddjen gudi tsivnijdi ja kloavnnan gárvvunam hássjasuovastiddjen. Ulmusj guhti politijjaj diededij lij avijsa dábálasj låhkke.
Lágamánneriektá gávnadij guoddaluvvam ålmmå moalgedime sámijt viek badjelgæhttjin ja iebdedin, ja árvustaláj moalgedime máhttin vájkkudit "ælládahtátjit gáttojt majt sáme li guhkijt vásedam". Åbbålattjat miejnnij riektá dá lidjin kvalifisieriduvvam bahojdiddje moalgedime ma sámijt ruobes láhkáj badjelgæhttjin.
Dættoduváj moalgedibme ij lim tjáleduvvam dágástallamin ij ga politihkalasj aktijvuodan, ja gássjel lij låhkåt avijssatjállusav ietjá láhkáj gå dat lij miejnniduvvam nálsodit ja bahojdit.
Digge hilgoj argumentajt jut kommentárra lij miejnniduvvam suohttasin, ja ittjij dåhkkida gå vuosedin muhtem suohtasprográmmaj manna muodugasj moalgedime javladuvvin. Digge miejnnij gåktu moalgedime dádjaduvvi la dan duogen makkir aktijvuodan da li, ja jut kommentárrasadje internehtan la ietján gå suohtasprográmma.
Digge sárnoj vijddásabbo jut «Ássje guosská moalgedimijda sámij birra tjerdalasj juohkusin, ja åbbålasj hierediddje dárbo li ájnnasa. Lága ulmme l gáttojt vuosteldit navti jut rasjes juohkusijt suodjal vasje ja nuppástime vuosstij».
Ålmåj duobbmiduváj 18 biejve evtulasj giddagissaj, ja mávsátjit 15 000 kråvnå sáhkov.
Dát riektámærrádus ij låhpalasj tjoavddusav buvte. Valla dat máhttá dádjadusáv buktet dasi makkir moalgedime sámij birra máhtti liehket stráffudahtte. Dat vuoset aj javllat ájgoj suohtas liehket ij agev soabmásav åvdåsvásstádusás tjoavde.
Moalgedime ássje birra vs. moalgedime ulmutjij birra
Alemusriektá l sieradam moalgedimij gaskan muhtem ássje birra ja moalgedime nágin ulmutjij birra. Dábálattjat e moalgedime muhtem ássje birra guoskaduvá stráffalága § 185 vassjesága birra, danen gå dákkir moalgedime aneduvvi liehket moalgedimfriddjavuoda guovdásj ássjen. Ájnas la bessap friddja dágástallat sebrudakvidjurijt, tjanáduvvam buojkulvissaj politihkkaj, kultuvrraj ja åsskuj. Moalgedime ma avta ulmutjav jali moaddásijt ládi, gal máhtti stráffuduvvat.
Ajtu máhtti moalgedime muhtem ássje birra stráffuduvvat stráffalága ietjá paragráffaj milta, duola dagu gå ij la loahpe ájttet ja ij la loahpe alodit stráffudahtte dagojda. Jus dákkir stráffalága mieddema vasjen dagáduvvi, de máhttá ájn vil garrasappot stráffuduvvat.
Duola dagu de merkaj dát politihkalasj vuojno ællosujto birra dábálattjat e guoskaduvá stráffalága § 185 milta. Valla ájto, jali alodime boahttsujt vahágahttet, máhtti stráffuduvvat.
Loahpe, valla ij dat merkaj riekta l dav dahkat
Edna sámenálsodibme la loahpe. Vájku l loahpe juojddá javllat, de ij dat merkaha riekta l dav dahkat. Ienemusá mijájs ep lágeda givsedimev, nálsodimev ja vastes ságajt danen gå de ij ulmutjahte.
Nálsodibme mij la lága rájáj sisbielen máhttá ajtu nievres láhkáj vájkkudit. Jus sjaddá edna sámenálsodibme de ihkap sáme gæssádi ierit almulasj ságastallamis jali ietjasa sáme identitiehtav tjiehki. Nálsodibme vájkkut sihke ájnegis ulmutjijda, juohkusijda ja sebrudahkaj ållåsit. Danen la oajválattjaj duogen dilev láhtjet rabás ja sebrudahtte almulasj ságastallamij. Miján la juohkkahattjan åvdåsvásstádus sámenálsodimev hieredit ja gádodit.